Pieter Gerritszoon van Roestraeten

Van Haarlem tot in Londen: de 17e-eeuwse Nederlandse schilderkunst vond internationaal aftrek. De geboren Haarlemmer Pieter Gerritszoon van Roestraeten verhuisde zelfs naar Engeland en was er getuige van de Grote Brand van Londen. In het virtuele museum van the fun part of art zien we hoe de schilder Van Roestraeten de toenmalige wereld zag en scherp vastlegde in zijn schilderijen.

Het leven van Pieter van Roestraeten

Pieter van Roestraeten werd in 1630 geboren in Haarlem. Zijn vader Gerrit was mogelijk van Leiden afkomstig. Zijn achternaam komen we in verschillende varianten tegen: Roesstraeten, Roestraten, zelfs Roelstraete. Die verwarring wijst misschien op een verre herkomst, Vlaanderen bijvoorbeeld, maar de naam kan ook een verhaspeling zijn van Verhoutstraten, „Van der Houtstraat”, en domweg naar de Houtstraat in Haarlem verwijzen.

Pieter van Roestraeten groeide in ieder geval in Haarlem op, waar hij het schilderen leerde van Frans Hals. Hij was er in de leer van 1646 tot 1651 en onderhield ook daarna goede contacten met de meester. Met de dochter van Frans Hals, Adriaentje, trouwde Pieter in 1654. Ze woonden toen al in Amsterdam. Adriaentje was overigens zes jaar ouder dan hij.

In zijn Amsterdamse jaren verwierf Pieter van Roestraeten bekendheid als een veelzijdig schilder, die knappe portretten maakte. In de jaren 60 van de 17e eeuw kreeg Pieter van Roestraeten de kans om zich in Engeland te vestigen, in Londen. Daar ging hij zich op stillevens en genrestukken toeleggen, omdat de markt voor portretten verzadigd was. Hij was succesvol en leefde in welvaart.

Bij de Grote Brand van Londen, in 1666, raakte Pieter van Roestraeten gewond. Hij zou de rest van zijn leven mank blijven. Desondanks bereikte hij de voor die tijd hoge leeftijd van 70 jaar, niet lang nadat hij, inmiddels weduwnaar, was hertrouwd met een jongere vrouw.

Werken van Pieter van Roestraeten

Pieter van Roestraeten specialiseerde zich in genrestukken en stillevens en kon daarmee een goed belegde boterham verdienen. Dat bewijst dat hij een gevoelige snaar wist te raken. Zijn werk staat bol van symboliek, waarbij zware thema’s als verval en de dood niet werden geschuwd.

De thema’s van Pieter van Roestraeten waren thema’s die mensen in de late 17e eeuw bezig hielden. De wereldlijke rijkdom was groot maar tegelijk vond men die rijkdom leeg, „ijdel”. Het leidde niet tot echt geluk en het strookte toch eigenlijk ook niet helemaal met de geloofsopvatting van die tijd. Die tegenstrijdigheden beeldde Van Roestraeten meesterlijk uit – en daar werd hij op zijn beurt weer rijk van.

Pieter van Roestraeten beheerste de techniek tot in de puntjes en kon zich specialiseren in datgene wat hij het beste kon. Zijn werk is verbazend gedetailleerd, het is zonder meer „knap” en dat was ook precies waar mensen voor wilden betalen. In dit opzicht is Pieter van Roestraeten goed te vergelijken met de fijnschilders uit Leiden.

Pieter Gerritszoon van Roestraeten & the fun part of art

Pieter van Roestraeten hield zijn tijdgenoten een spiegel voor. Hij wist wat zijn klanten bezig hield, hij begreep hoe ze naar zichzelf en hun rijkdom keken – en profiteerde daarvan. Het is een mooi staaltje Engelse ironie eigenlijk: steenrijke mensen laten betalen voor schilderijen die hun rijkdom belachelijk maken, en daar zelf weer steenrijk van worden. Die ironie, dat is voor ons weer the fun part of art. Door de kunstwerken in ons virtuele museum kunnen we de samenleving van de 17e eeuw beter begrijpen.