Paulus Potter

Hij zou altijd een veelbelovend talent blijven: Paulus Potter. Maar 28 jaar werd hij. Zijn jonge dood verhinderde niet dat Paulus Potter de Nederlandse schilderkunst blijvend beïnvloedde. De stier van Potter is een schilderij dat bijna iedereen kent. Ook in de genrekunst bekwaamde Paulus Potter zich. Als hij ouder was geworden, had hij zeker meer geschilderd, want hij hield van zijn vak. Hij verstond, anders gezegd, the fun part of art.

Het leven van Paulus Potter

Paulus Potter werd in 1625 geboren in Enkhuizen. Zijn moeder behoorde daar tot de invloedrijkste families van de stad, dus hij zal al op jonge leeftijd kennis hebben gemaakt met de hoge kringen. Enkhuizen was in die jaren een bruisende havenstad, één van de belangrijkste steden van de Republiek. Toch verhuisde het gezin toen Paulus nog een kind was al naar Leiden en kort daarop naar Amsterdam.

In Amsterdam leerde Paulus Potter schilderen van zijn vader, Pieter Potter, maar of die hem werkelijk veel kon leren is de vraag – het talent van Paulus was veel groter dan dat van zijn vader. Wel had Pieter Potter een goed netwerk. Dat de ex-vrouw van Pieter Codde na de dood van Paulus’ moeder in 1636 bij hen introk laat dat ook wel zien, al kan het goed dat de vriendschap met Codde hierdoor wat bekoeld raakte.

In 1646 schreef Paulus Potter zich in bij het Sint-Lucasgilde van Delft. Om te worden toegelaten moest je een volleerd kunstenaar zijn, dus we kunnen aannemen dat hij zijn opleiding toen had voltooid. In Delft zou hij kennismaken met de grootste schilders van zijn tijd. Dat hij een goed netwerk ontwikkelde blijkt ook wel uit het feit dat hij in 1649 een huis kon huren van schilder Jan van Goyen.

Dat huis stond evenwel niet in Delft maar in Den Haag, waar hij snel carrière maakte. Zijn afkomst uit gegoede Enkhuizer families en zijn huwelijk met een Haags meisje zorgden ervoor dat hij vertrouwd raakte met de Haagse elite - en dus met potentiële opdrachtgevers. Contacten maakten verschil! Op uitnodiging verhuisde het gezin in 1652 naar Amsterdam, waar hij voor de aanzienlijkste families aan het werk kon.

Zijn goede contacten leverden Paulus Potter veel op, maar eigenlijk schilderde hij vooral uit passie. Vrienden en bekenden beschreven hem als iemand die altijd schilderde – het was zijn lust en zijn leven. En het werd zijn dood. Hoewel de doodsoorzaak onduidelijk is, lijken getuigenissen uit zijn tijd erop te hinten dat hij „aan het schilderen” stierf, misschien als gevolg van giftige stoffen in de verf. Anderen houden het echter op tuberculose.

Werken van Paulus Potter

Paulus Potter was iemand die graag wandelde en dan goed om zich heen keek. Hij had oog voor het platteland en dan in het bijzonder voor de dieren die hij daar tegen kwam. Zijn grote schilderij van een stier wordt in één adem met zijn naam genoemd, maar hij maakte veel meer voorstellingen van dieren, waaronder zelfs exotische dieren, die hij in de persoonlijke dierentuin van de Oranjes had mogen natekenen.

Hoewel de details vaak indrukwekkend natuurgetrouw zijn, nam Potter ook wel eens een loopje met de werkelijkheid. Dat laat al zien dat hij met zijn schilderijen meer wilde dan alleen het afgebeelde vastleggen. Potter hield er ook van om symboliek in zijn schilderijen te verstoppen. De voorstelling overtuigt in één oogopslag, het „wow-moment”, maar wie daarna blijft kijken ontdekt nog een diepere laag.

Paulus Potter & the fun part of art

De passie van Paulus Potter laat niemand onberoerd. Deze man wilde schilderen, het enthousiasme spat van het doek. En hij kón het, reken maar! Paulus Potter raakt aan de kern van the fun part of art. Bas Zevenbergen vertelt je in ons virtuele museum wat je te zien krijgt als je de tijd neemt voor de schilderijen van Paulus Potter – en voor die van zijn tijdgenoten. Zo komt de geschiedenis tot leven.