Hendrick Goltzius

Geschiedenis en kunst gaan hand in hand. Dat geldt ook voor Hendrick Goltzius, wiens leven gelijk loopt met de opkomst van de Hollandse schilderkunst en wiens schilderijen verrassende inkijkjes in het verleden bieden – op allerlei manieren. Zo legde hij mogelijk ook als eerste een Noord-Hollandse stolpboerderij vast, om maar wat te noemen. Meekijken met Goltzius, dat is the fun part of art!

Het leven van Hendrick Goltzius

Hendrick Goltzius werd in 1558 geboren in wat nu Duitsland is. Toch zal dat in zijn tijd wel niet zo zijn gezien, grenzen waren toen vager dan nu en hij woonde nooit ver van Nederland af; zijn moedertaal was een dialect dat leek op Venloos. Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij in Duisburg door. Als kind verbrandde Hendrick zijn rechterhand, desondanks beoefende hij al vroeg de schilderkunst.

In Xanten, niet ver van Duisburg, leerde Hendrick Goltzius de Hollandse intellectueel Dirck Coornhert kennen, die hem daar les gaf in graveren. Het werd het begin van een innige vriendschap en een goede samenwerking. Toen Coornhert in 1576 weer terugkeerde naar zijn thuisstad Haarlem ging Hendrick Goltzius, net achttien jaar oud, met hem mee. Hij zou er de rest van zijn leven blijven wonen.

In de geest van Coornhert bekwaamde Hendrick Goltzius zich als graveur van prikkelende, vaak moralistische prenten. Hij liet zich daarbij ook door andere kunstenaars beïnvloeden. Na Coornherts dood in 1590 ondernam Hendrick Goltzius een reis naar Italië om daar meer inspiratie op te doen. Italië was in die tijd het mekka van de schilderkunst.

Na zijn Italiëreis legt Hendrick Goltzius zich steeds meer toe op het schilderen, hij stopt uiteindelijk als graveur. Hiermee is hij een verpersoonlijking van de omwenteling die in de Hollandse kunstwereld plaatsvond: de schilderkunst werd als hoogste kunst beschouwd, juist als schilder had de kunstenaar zeggingskracht en artistieke vrijheid. Goltzius werd een beroemdheid en zou de Hollandse schilderkunst blijvend beïnvloeden. Door sommigen wordt hij zelfs als de echte grondlegger van de Hollandse schilderkunst beschouwd. Hendrick Goltzius overleed in 1618 in Haarlem.

Werken van Hendrick Goltzius

Een groot deel van zijn loopbaan was Hendrick Goltzius graveur - en geen beroerde. Zijn levendige, technisch perfecte gravures maken tot op de dag van vandaag grote indruk. Al in zijn gravures liet Goltzius zien dat hij oog had voor het leven van alledag, voor gewone mensen en hun onvolkomenheden. Graag hield hij zijn publiek een spiegel voor. Hierin herkennen we de principes van de genrekunst.

Als schilder was Hendrick Goltzius een pionier, die als één van de eersten echt realistisch te werk ging – hij schilderde mensen van vlees en bloed. Latere schilders waren schatplichtig aan hem, maar konden hem ook nog overtreffen, doordat de kennis over schildertechniek nog verder toenam. Als wegbereider verdient Goltzius desalniettemin alle lof.

Hendrick Goltzius & the fun part of art

De genrekunst, de Hollandse schilderkunst, misschien zelfs de Hollandse geschiedenis – ze hadden er anders uitgezien als het genie Hendrick Goltzius niet met Coornhert was meegekomen naar Haarlem. Zo maakt Goltzius het verleden concreet. In het virtuele museum van the fun part of art kijken we door de ogen van Hendrick Goltzius naar de Gouden Eeuw van Holland en zien uiteindelijk in zijn spiegel onszelf.