Gerard van Honthorst

De Nederlandse schilderkunst kon tot zulke grote hoogten stijgen doordat er goed werd gekeken naar Italiaanse voorbeelden. Eén van de schilders die deze Italiaanse invloed op de Nederlandse schilderkunst verpersoonlijkt is Gerard van Honthorst. De manier waarop hij licht en donker vastlegde beïnvloedde ook Rembrandt.

Het leven van Gerard van Honthorst

Gerard van Honthorst werd in 1592 geboren in Utrecht. Zijn vader schilderde ook en de basis van het vak leerde hij dan ook thuis; verder kreeg hij les van Abraham Bloemaert. Maar Van Honthorst wilde zijn kennis en kunde verder uitdiepen en trok naar Italië. Dat was in zijn tijd het land waar je wezen moest als schilder, daar gebeurde het.

In Italië keek Gerard van Honthorst niet alleen goed om zich heen, hij ging er ook aan het werk. In de geest van de grote Caravaggio, die overigens al gestorven was toen Van Honthorst in Italië aankwam, legde hij zich toe op het overtuigend vastleggen van het contrast van licht en donker („clair-obscur” ofwel „chiaroscuro”). Hij schilderde veel voorstellingen van nachtelijke duisternis met één lichtbron. Om die reden kreeg hij de bijnaam „Gerardo della Notte” (Gerard van de Nacht).

Gerard van Honthorst bleef tien jaar in Italië en was daar productief. Veel van zijn werken hangen tot op de dag van vandaag in Italiaanse kerken, kloosters en overige collecties. In 1622 schreef Van Honthorst zich weer in bij het Sint-Lucasgilde in zijn geboortestad Utrecht. Hij was inmiddels getrouwd met zijn nicht Sophia Coopman.

In Utrecht en later Den Haag, waar hij zich in 1637 inschreef, ging Van Honthorst meer portretten schilderen. Hij werkte vooral in opdracht en voelde zich daardoor minder vrij, zijn werk kreeg iets plichtmatigs. Vanaf 1640 moest Gerard van Honthorst meer en meer in de schaduw staan van jongere schilders, maar als oude meester bleef hij wel gewaardeerd. Gerard van Honthorst stierf in 1656.

Werken van Gerard van Honthorst

Donkere doeken met daarop één helder lichtpunt, dat fascinerende schaduwen werpt: dat is het clair-obscur van Gerard van Honthorst. Om hier zo goed in te worden had de schilder goed naar Italiaanse meesters als Caravaggio gekeken, maar ook zelf had hij veel onderzoek gedaan. De techniek van Van Honthorst vond weer navolging bij Rembrandt van Rijn, maar ook andere tijdgenoten hebben veel van Van Honthorst geleerd.

Sommige tijdgenoten gebruikten het boeiende contrast van licht en donker gebruikten voor schilderijen met een wat losse, „ruwe” stijl, wat voor veel dynamiek zorgde. Gerard van Honthorst hield echter vast aan een ingetogen, sierlijke stijl van schilderen, in dat opzicht bleef hij zijn leermeester Abraham Bloemaert trouw.

Gerard van Honthorst & the fun part of art

De beste schilderijen van Gerard van Honthorst hangen in Italië, wordt wel gezegd. Zijn eerste jaren als schilder waren ook de jaren waarin hij de grootste artistieke vrijheid had. Later kreeg hij internationale erkenning. Hij werkte o.a. aan het hof van de Engelse koning Karel I. In Holland werd hij hofschilder van stadhouder Willem II. Decoraties van zijn hand zijn te zien in paleis Huis den Bosch . Verder zijn portretten van zijn hand zijn te bewonderen in het gebouw van de Eerste Kamer der Staten Generaal.